جایگاه زن در رمان کلیدر محمود دولت آبادی

در عصر ما، یکی از عرصه هایی که در آن به نحو بارزی به شخصیت زن پرداخته می شود، ادبیات داستانی است. در داستان ها و رمان های بسیاری به بازنمایی شخصیت زنان پرداخته شده و از میان نویسندگان معاصر، محمود دولت آبادی با نگاهی توأم با نکته سنجی و ظرافت به این موضوع پرداخته و در رمان عظیم کلیدر این نگاه بسیار برجسته شده و نمود پیدا کرده است. در تحقیق حاضر، شخصیت زن و جنبه های مختلف زندگی اجتماعی و فردی او در رمان کلیدر بررسی شده است. روش به کار رفته در این پژوهش به این قرار است که ابتدا رمان ده جلدی کلیدر مطالعه و بررسی شده است و سپس شخصیت های اصلیِ زن آن به طور جداگانه تحلیل شده اند و جنبه های وجودیِ هر یک از این شخصیت ها بر اساس روند زندگی شان بررسی، واکاوی و تحلیل شده است؛ بنابراین، عنوان فصل ها بر اساس نام شخصیت ها و گفتارهای هر فصل نیز بر طبق جریان زندگی شان انتخاب شده است. یک گفتار نیز با عنوان «ویژگی های شخصیتی» برای تمام فصل ها به صورت مشترک در نظر گرفته شده است. آن چه به عنوان یک جمع بندی کلّی در مورد رمان کلیدر و نیز زنانِ بررسی-شده در این رمان می توان گفت این است که تصویری که دولت آبادی از زن، شخصیت و روحیات او ارایه می دهد، به ویژه قسمت هایی که در چهارچوب اصول و فرهنگِ حاکم بر جامعه ایلی و روستایی است، به واقعیت بسیار نزدیک است. در این رمان عظیم، شخصیت پردازی زنان به قدری هنرمندانه و نزدیک به روحیات نوع زن است که در اکثر موارد، مخاطب، این شخصیت ها را باور و با آن ها هم ذات پنداری می کند. درواقع، نویسنده در قالب این شخصیت ها ویژگی های اخلاقی و رفتاری متفاوتِ زنان را نشان می دهد و آن-ها را به عنوان نماینده بخشی از کلّیّت جامعه خود عرضه می دارد.